دبل بانک مرکزی در تزریق بالای پول
بررسی‌ها نشان می‌دهد با تزریق پول در بازار باز توسط بانک مرکزی، التهاب نرخ بهره در بازار بین بانکی کمتر از هفته‌های گذشته شده است. در همین رابطه این نهاد برای دومین هفته متوالی سطح تزریق پول در بازار باز را بالا برده است.
به گزارش اقتصاد ایران، آمار مربوط به سیاست پولی بانک مرکزی منتشر شده است. عملیات بازار باز که یکی از مهم‌ترین ابزارهای بانک مرکزی برای کنترل تورم و حفظ ثبات در اقتصاد است، نسبت به دو هفته گذشته افزایش یافته و ظاهرا افسار نرخ بهره بین بانکی را کشیده است.
بانک‌های مرکزی در کشورهای مختلف عمدتا با هدف حفظ ثبات اقتصادی و کنترل تورم، از ابزارهای سیاست پولی مانند بازار باز و اعتبارگیری قاعده‌مند استفاده می‌کنند تا نرخ بهره را در اقتصاد کنترل کنند. عموما این دیدگاه وجود دارد درصورت کنترل شدن نرخ بهره بین بانکی، سایر نرخ بهره‌ها در اقتصاد نیز کنترل شده و جامعه اقتصادی ثبات می‌یابد.
در شرایط کمبود نقدینگی میان بنگاه‌های اقتصادی، تقاضای بنگاه‌ها به بانک‌ها منتقل می‌شود و اگر بانک‌ها نیز با کمبود منابع نقد روبه‌رو باشند، ناچارا در بازار بین بانکی به تقاضای منابع نقد می‌پردازند. به دلیل شناور بودن نرخ بهره بین بانکی، فشار تقاضای نقدینگی در صورت ثبات عرضه نقدینگی به افزایش نرخ بهره منجر می‌شود.
در مقابل، بانک مرکزی برای کاهش میزان فشار در بازار بین بانکی، اقدام به تامین منابع مورد نیاز برخی بانک‌ها از طریق بازار باز می‌کند. در این شرایط بانک‌ها می‌توانند با مشارکت در عملیات بازار باز، اوراق بهادار خود را به مدت یک هفته در اختیار بانک مرکزی بگذراند و در عوض معادل ارزش اوراق خود منابع نقد دریافت کنند. بانک مرکزی در مقابل خرید موقت اوراق بهادار بانک‌ها(ریپو) ، نرخ بهره‌ای معادل ۲۳ درصد دریافت کرده و نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها را تامین می‌کند.
نتایج عملیات بازار باز بانک مرکزی در هفته منتهی به ۱۵ آبان
مشاهده می‌شود در هفته منتهی به ۱۵ آبان ۱۴۰۲ مجموعا ۲۰ بانک در عملیات بازار باز شرکت کرده و حدود ۱۳۹.۵ همت سفارش به بانک مرکزی ارسال کرده‌اند.
در مقابل بانک مرکزی تنها ۱۱۸.۹ همت از سفارش‌های بانک‌ها را پذیرفته و به ازای آن‌ها منابع نقد در اختیار بانک‌ها گذاشته است. مشاهده می‌شود بانک مرکزی در مقایسه با دو هفته پیش حدودا ۸ هزار میلیارد تومان بیش از قبل در بازار باز تزریق کرده است. پیرو همین اقدام طی دو هفته گذشته مشاهده می‌شود نرخ بهره بین بانکی نیز به کانال حرکتی قبلی خود یا به عبارت دیگر حدود ۲۳.۶ درصد بازگشته است.
اعتبارگیری قاعده‌مند، استقراض مستقیم از بانک مرکزی در بازار شبانه
اعتبارگیری قاعده‌مند بانک‌ها یک شیوه دیگر بانک مرکزی برای اثرگذاری در بازار شبانه و کنترل نرخ بهره است. در این شیوه، بانک مرکزی در ازای نرخ بهره ۲۴ درصد، برای کوتاه مدت به هر میزانی که بانک‌ها تقاضا کنند نقدینگی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. مشاهده می‌شود در هفته گذشته تنها یک بانک در این عملیات شرکت کرده و به مبلغ ۹۱۰ میلیارد تومان نقدینگی استقراض کرده است.
در مقابل ارزش توافق‌های سررسید شده و پرداخت به بانک مرکزی در هفته گذشته بابت استقراض‌های صورت گرفته، با رقم هزار و ۹۷۰ همت به ثبت رسیده است.
همچنین به دلیل وجود عملیات بازار باز با نرخ بهره ۲۳ درصد و امکان اعتبارگیری قاعده‌مند با نرخ ۲۴ درصد، عملا یک کانال برای بازار بین بانکی تشکیل می‌شود که تغییرات نرخ بهره بازار شبانه را ناچارا بین آن کانال مذکور، محدود می‌کند. در این شیوه نیز بانک‌ها برای اینکه بتوانند از اعتبارگیری قاعده‌مند استفاده کنند، باید اوراق بهادار در اختیار داشته باشند.
