ردیابی رخوت بورس از کانال کامودیتی‌ها
بورس تهران یک بورس کامودیتی‌محور است و نوسانات قیمت کالاهای پایه در بازارهای جهانی در محاسبات ذهنی سرمایه‌گذاران از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. با توجه به اینکه قیمت محصولات تولیدی برخی شرکت‌ها بر مبنای قیمت‌های جهانی ارزش‌گذاری می‌شود، تغییرات قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی برای بازیگران و فعالان بورس تهران از اهمیت وافری برخوردار است.
به گزارش اقتصاد ایران، بعد از حمله روسیه به اوکراین، قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی به دلیل ریسکی که احتمال اختلال در سمت عرضه را تقویت می‌کرد، با افزایش معناداری همراه شد و این موضوع باعث شد بورس تهران در آن مقطع نیز با واکنش مثبت و موقتی سرمایه‌گذاران همراه شود. افزایش قیمت نفت برنت به بیش از ۱۰۰دلار نیز پس از همین ماجرا رخ داد که مهم‌ترین نوسان قیمت مهم‌ترین شاخص قیمت‌گذاری نفت خام بعد از کاهش بی‌سابقه آن در دوران کرونا بود.
ورود فدرال رزرو به میدان
بعد از فروکش‌کردن آتش جنگ مذکور، کامودیتی‌ها و قیمت نفت از سقف‌هایی که به ثبت رسانده بودند، عقب‌نشینی کردند و آغاز سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو برای کنترل تورم نیز سبب شد هم‌راستا با افزایش نرخ بهره و تقویت شاخص دلار، قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی نیز با افت همراه شوند. گفتنی است که شاخص دلار که ارزش دلار آمریکا را در قیاس با سبدی از ارزهای بین‌المللی می‌سنجد، با قیمت کامودیتی‌ها رابطه معکوس دارد. دلیل آن نیز این است که با افت شاخص دلار، کامودیتی‌ها به طور نسبی برای خریداران دیگر ارزها، ارزان‌تر از قبل می‌شوند و طبیعتا با تقویت شاخص دلار، نیز قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی برای متقاضیان دیگر ارزها گران‌تر از گذشته می‌شود.
اثر تغییرات نرخ بهره بر بازارهای جهانی
شاخص دلار در پایان سال ۲۰۲۲ روی سطح ۹۶ واحدی قرار داشت و سال ۲۰۲۲ که آغاز جدی سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی آمریکا برای کنترل تورم بود، موجبات تقویت این شاخص را فراهم کرد و این شاخص در پایان سال ۲۰۲۲ به مقدار ۱۰۳.۶واحدی رسید که همین موضوع قیمت کامودیتی‌ها را در بازارهای جهانی به‌شدت در تنگنا و مضیقه قرار داد و قیمت کالاهای پایه در سال ۲۰۲۲ با افت نسبت به قیمت پایانی ۲۰۲۱ همراه شد. مس جهانی از ۹هزار و ۶۹۱دلار پایانی سال ۲۰۲۱ به ۸هزار و ۳۷۲دلار در پایان سال ۲۰۲۲ رسید، آلومینیوم از سطح ۲هزار و ۸۱۸دلار تا سطح ۲هزار و ۳۷۸دلار عقب‌نشینی داشت و روی نیز از قیمت ۳هزار و ۵۳۲دلاری تا ۲هزار و ۹۷۲دلار افت قیمتی را تجربه کرد. همین موضوع سبب شد بورس تهران یکی از بال‌های حمایتی خود در مسیر صعودی را از دست بدهد و نتواند از این ناحیه منتفع شود.
تاخت‌وتاز ادامه‌دار نرخ بهره فدرال رزرو
سال ۲۰۲۳ نیز در حالی در بازارهای جهانی آغاز شد که گمانه‌زنی‌ها در این راستا بود که از نیمه دوم ۲۰۲۳ سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو پایان خواهد پذیرفت و بازارهای جهانی می‌توانند با شروع کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا، از این ناحیه منتفع شوند. اما استمرار این سیاست‌ها برای نزدیک‌تر کردن هرچه بیشتر نرخ تورم به نرخ تورم هدف‌گذاری‌شده توسط فدرال رزرو، همچنان به عنوان سدی سدید در برابر تقویت قیمت کامودیتی‌ها قد علم کرد و از افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی ممانعت به عمل آورد. برافروخته‌شدن آتش جنگ در خاورمیانه در نتیجه کشمکش نظامی حادث‌شده میان رژیم اشغالگر قدس و فلسطین در اواخر سال ۲۰۲۳ موجبات صعود قیمت طلای جهانی را فراهم کرد و این فلز گرانبها معاملات سال ۲۰۲۳ را با بازدهی مثبت ۱۳.۵درصدی در مقیاس سالانه به پایان رساند.
نومیدی بورس از ناحیه کامودیتی‌ها
قیمت کامودیتی‌های تاثیرگذار بر بورس تهران جز نومیدی و یاس چیز دیگری برای بازار سهام و سهامداران بورس تهران به ارمغان نیاورد. در طول سال ۲۰۲۳، مس جهانی فقط ۲.۹درصد افزایش ارتفاع داشت. آلومینیوم نیز با رشد محدود و اندک ۰.۲درصدی، عملا تغییر خاصی در معاملات سال جاری میلادی نداشت. روی نیز با کاهش قابل توجه ۱۰.۹درصدی در مقیاس سالانه همراه شد و از ۲هزار و ۹۷۲دلار به ازای هر تن به ۲هزار و ۶۴۲ دلار رسید. نفت برنت و نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا نیز در سال جاری میلادی به ترتیب ۱۰.۱ و ۱۰.۸درصد از ارتفاع خود را از دست دادند تا بورس تهران از این ناحیه نیز محرک خاصی برای تقویت قیمت‌ها نداشته باشد.
اثر کامودیتی‌ها بر رکود بورس
پس با توجه به آنچه مشاهده شد، می‌توان این‌چنین استنباط کرد که اوضاع و احوال نابسامان قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی یکی از مهم‌ترین عواملی بوده که در کنار ثبات قیمت اسکناس آمریکایی و فقدان اعتماد در تالار شیشه‌ای، موجب شده بورس تهران در وضعیت قمر در عقرب کنونی قرار بگیرد. اما در ادامه مسیر معاملات چه خواهد شد؟
طبیعتا همان‌طور که در اثنای متن اشاره شد، مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی، نوسانات شاخص دلار آمریکا خواهد بود. شاخص دلار آمریکا نیز اقدامات سیاستگذار پولی ایالات متحده را به‌شدت زیر نظر خواهد گرفت. در این میان موضوع قابل‌ردیابی، کاهش پله‌ای نرخ بهره فدرال رزرو خواهد بود که به نظر می‌رسد در سال ۲۰۲۴ بالاخره پس از دو سال که گریبان بازارهای جهانی را گرفته، از فشار بر قیمت کامودیتی‌ها کاسته شود. طبیعتا در این میان هرگونه اختلال در عرضه یا تقویت تقاضا نیز سبب خواهد شد قیمت مجموعه کامودیتی‌ها در بازار یا قیمت یکی از آنها با افزایش همراه شود. طبیعتا هرگونه افزایش در قیمت کامودیتی‌ها، تغییر معناداری در روانه‌کردن میل تقاضا به سمت مرزهای بازار سهام خواهد داشت. البته همچنان می‌توان گفت که مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت‌ها در بازار سهام قیمت دلار است و روند قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی صرفا می‌تواند به عنوان یک محرک برای بازار عمل کند.
