کشفی شگفت انگیز در احیای مغز مبتلایان به بیماری پارکینسون
پژوهشگران با مهار یک آنزیم مخرب توانستند سلول‌های مغزی در آستانه مرگ را به زندگی بازگردانند؛ کشفی شگفت‌انگیز که ممکن است مسیر درمان بیماری پارکینسون را متحول کند.
به گزارش اقتصاد ایران، در پیشرفتی چشمگیر، پژوهشگران موفق شدند با مهار یک آنزیم بیش‌فعال در مغز، آسیب‌های اولیه ناشی از یک جهش ژنتیکی مرتبط با بیماری پارکینسون را در موش‌ها معکوس کنند.
نتایج یک مطالعه جدید به رهبری محققان دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد که مهار فعالیت بیش از حد آنزیمی به نام LRRK۲ می‌تواند از مرگ سلول‌های مغزی در نوعی از بیماری پارکینسون که ناشی از جهش ژنتیکی خاصی است، جلوگیری کند.
ترمیم ارتباطات سلولی و احیای سیگنال‌های محافظتی
با غیرفعال‌سازی این آنزیم، سلول‌های مغزی دوباره توانستند ارتباط برقرار کنند، زائده‌های ظریف موسوم به “سیلیا” (مژک‌های اولیه) را بازسازی کنند و سیستم سیگنال‌دهی محافظت‌کننده‌ای را که برای بقای نورون‌ها حیاتی است، دوباره فعال کنند. پس از سه ماه درمان با مهارکننده این آنزیم، عملکرد سلول‌های مغزی آسیب‌دیده به حالت سلول‌های سالم نزدیک شد؛ یافته‌ای که امیدواری به بازگشت بخشی از عملکرد مغزی در بیماران پارکینسونی را افزایش داده است.
نقش آنزیم مخرب LRRK۲ در اختلال عملکرد مغز
در افراد دارای جهش ژنتیکی خاص، آنزیم LRRK۲ بیش‌فعال می‌شود. این آنزیم ساختار و ارتباطات سلول‌های مغزی به‌ویژه نورون‌های تولیدکننده دوپامین را دچار اختلال می‌کند و ارتباط آنها با ناحیه استریاتوم – ناحیه‌ای کلیدی در حرکت، انگیزش و تصمیم‌گیری – را کاهش می‌دهد.
سوزان ففر، زیست‌شناس برجسته از دانشگاه استنفورد، در این‌باره گفت: «مطالعه ما نشان می‌دهد مهار این آنزیم در مراحل اولیه بیماری می‌تواند روند پیشرفت علائم را تثبیت کند.»
یکی از پیامد‌های مهم بیش‌فعالی LRRK۲ از بین رفتن سیلیا است؛ ساختار‌هایی سلولی که همچون آنتن عمل کرده و پیام‌های شیمیایی را دریافت می‌کنند. نبود این زائده‌ها مانند موبایلی است که به شبکه وصل نیست؛ پیام‌ها به مقصد نمی‌رسند.
در حالت طبیعی، نورون‌های دوپامین در ناحیه «سابستانشیا نیگرا» سیگنالی به نام سونیک هِج‌هوگ را به استریاتوم ارسال می‌کنند که موجب ترشح پروتئین‌های محافظ نورونی توسط سلول‌های گلیال می‌شود. اما در نبود سیلیا، این سیگنال دریافت نمی‌شود و سلول‌ها از تولید عوامل محافظتی باز می‌مانند.
آزمایش اثر دارو بر بازرویش سیلیا
پژوهشگران برای بررسی توانایی بازسازی سیلیا، از دارویی به نام MLi-۲ استفاده کردند که مهارکننده آنزیم LRRK۲ است. در مرحله نخست که موش‌های جهش‌یافته تنها دو هفته این دارو را دریافت کردند، تغییری در ساختار یا عملکرد مغز مشاهده نشد.
اما مطالعات پیشین درباره نورون‌های درگیر در ریتم‌های شبانه‌روزی (که نشان داده‌اند حتی بدون تقسیم سلولی، سیلیاهایشان رشد می‌کنند) موجب شد تیم تحقیق برای بازه زمانی طولانی‌تری این دارو را آزمایش کند.
نتایج شگفت‌انگیز پس از سه ماه درمان
پس از سه ماه مصرف دارو، درصد سلول‌های استریاتومی دارای سیلیا در موش‌های جهش‌یافته با درصد مشابه در موش‌های سالم برابر شد. ارتباط نورونی مجدداً برقرار شد و سیگنال‌های محافظتی فعال شدند.
همچنین میزان فاکتور‌های محافظت‌کننده در استریاتوم به سطح طبیعی رسید و استرس سلول‌های دوپامینی کاهش یافت. تراکم پایانه‌های عصبی دوپامین نیز دو برابر شد که نشان‌دهنده روند بهبود سلول‌هایی بود که در آستانه مرگ قرار داشتند.
ففر در این‌باره افزود: «یافته‌های ما نشان می‌دهند که ممکن است بتوان نه‌تنها وضعیت بیماران پارکینسونی را تثبیت کرد، بلکه آن را بهبود هم داد.»
از آنجا که علائم اولیه بیماری پارکینسون حدود ۱۵ سال پیش از بروز لرزش ظاهر می‌شود – مانند از دست دادن بویایی، یبوست و اختلالات خواب – محققان امیدوارند این درمان در مراحل اولیه و حتی پیش‌علامتی آغاز شود.
این آنزیم تنها در اثر یک نوع جهش فعال نمی‌شود و اشکال دیگر پارکینسون نیز ممکن است درگیر آن باشند. به همین دلیل، پژوهشگران در حال بررسی اثربخشی این درمان در سایر اشکال بیماری و حتی دیگر بیماری‌های نورودژنراتیو هستند.
ففر در پایان گفت: «از نتایج به‌دست‌آمده بسیار هیجان‌زده‌ایم. این یافته‌ها نویدبخش بازگشت عملکرد نورونی در مدار‌های مغزی آسیب‌دیده است. امیدواریم نتایج به‌دست‌آمده در موش‌ها در بیماران انسانی نیز تکرار شود.»
منبع: برنا
