مجید سلطانی/ اقتصاد ایران

وزارت دفاع ترکیه در همین راستا اعلام کرد که واشنگتن با این معامله ۲۳ میلیارد دلاری موافقت کرده است.

به گفته منابع وزارت دفاع ترکیه، «قرارداد خرید جنگنده‌های تازه اف-۱۶امضا شده و هیئت‌هایی از سوی دو طرف در حال مذاکره بر سر جزئیات اجرای آن هستند.»

بر اساس این قرارداد، ترکیه علاوه بر ۴۰ فروند هواپیمای جنگی اف-۱۶ نسل جدید، خدمات و تجهیزاتی را نیز برای ارتقا شرایط ۷۹ فروند دیگر از این جنگنده‌ها که از پیش در اختیار دارد، دریافت خواهد کرد.

افعی ها چگونه ترک شدند

در سپتامبر ۱۹۸۳، دولت ترکیه برنامه‌های خود را برای خرید ۱۳۲ فروند F-16C و ۲۴ F-16D تحت برنامه Peace Onyx I که تحت برنامه فروش نظامی خارجی (FMS) عمل می‌کند، اعلام کرد. هشت هواپیمای اول سفارش قرار بود در فورت ورث ساخته شوند، اما ۱۴۸ هواپیمای باقی مانده قرار بود در ترکیه در صنایع هوافضای TUSAS (TAI) در Akinci (مورتد سابق) مونتاژ شوند.

TUSAS مخفف Turkiye Ucak Sanayii AS یا Turkish Aircraft Industries است که شرکتی است که به طور مشترک متعلق به سهامداران ترک و آمریکایی است. طبق شرایط Peace Onyx I، TAI مجاز به فروش هواپیماهای خود به هیچ نیروی هوایی، از جمله THK نیست. در نتیجه، F-16های ساخته شده در Akinci باید ابتدا به USAF تحویل داده شوند و سپس آنها را به THK تحویل دهند.

ترک Hava Kuvvetleri (THK یا نیروی هوایی ترکیه) اولین دو فروند F-16 خود (هر دو بلوک ۳۰ F-16C ساخت لاکهید، #۸۶-۰۰۶۶ و #۸۶-۰۰۶۷) را به عنوان کیت مونتاژ در مارس ۱۹۸۷ دریافت کرد، و ترکیه اولین F-16D خود را به طور رسمی در مراسمی در فورت ورث در ژوئیه ۱۹۸۷ دریافت کرد. اولین F-16C/D ترکیه در اکتبر ۱۹۸۷ به Murted AB رسید و پس از آن اولین پرواز F-16C ساخت ترکیه (# ۸۶-۰۰۶۸) در ۲۰ اکتبر ۱۹۸۷. با شروع هواپیمای ۴۴ (شماره سریال USAF #88-0033)، همه THK F-16های دسته اول با استاندارد بلوک ۴۰ ساخته شدند. تولید Peace Onyx I سفارش با F-16C Block 40 #93-0014 به پایان رسید.

گام دوم ورود افعی

مارس ۱۹۹۲، یک سفارش بعدی برای دو دسته از ۴۰ بلوک ۵۰ F-16C/D (68 C و ۱۲ D) تحت برنامه Peace Onyx II FMS قرار گرفت. بودجه ۴۰ هواپیمای اول عمدتاً توسط عربستان سعودی، کویت و امارات تامین خواهد شد. Peace Onyx II با تولید F-16 Block 50 به شماره سریال #۹۳-۰۶۵۷ آغاز شد. ارزش این برنامه حدود ۳.۵ میلیارد دلار است. TEI (صنایع موتور ترکیه) ۹۶ موتور F129 IPE را عرضه خواهد کرد، ASELSAN 100 موتور LN93-RLG تولید خواهد کرد. هواپیماهای Peace Onyx II از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۷ تحویل داده شدند.

در طول دهه نود دسته دوم از ۴۰ F-16C/D اضافی سفارش داده شده بود. این هواپیماها به عنوان جایگزین های فرسایشی در نظر گرفته شده بودند. بر اساس گزارش ها، F-15 و F-18 نیز به عنوان جایگزینی برای F-16 های گمشده در حال اجرا بودند، اگرچه به دلیل ملاحظات لجستیکی هرگز ساخته نشدند. هواپیمای Peace Onyx III بین سال های ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ تحویل داده شد

در اواخر سال ۲۰۰۶ شایعاتی مبنی بر قریب الوقوع بودن فروش جدید F-16 به ترکیه وجود داشت. با این حال، ترکیه هم با دولت آمریکا و هم با لاکهید بر سر این معامله اختلاف نظر داشت. دولت ایالات متحده خواستار ممنوعیت پرواز قبرس بر روی این هواپیما بود و لاکهید نتوانست چارچوب مورد انتظار تحویل ۲۰۱۰-۲۰۱۱ را برآورده کند.

مهمانان جدید در راه هستند

در ماه مه ۲۰۰۷ سرانجام توافقی حاصل شد و مشکلات با دولت ایالات متحده و همچنین برنامه تحویل به وضوح حل شد. این امر با مجوز ساخت هواپیما در کارخانه TUSAS در ترکیه به دست آمد، همانطور که سایر F-16 ها عمدتاً در گذشته در ترکیه ساخته می شدند. این سفارش شامل ۳۰ فروند F-16 و تجهیزات مربوطه برای پوشش ساییدگی و یک اقدام توقف تا زمان ورود F-35 از سال ۲۰۱۵ به بعد است.

وزارت امور خارجه آمریکا هفته گذشته خرید جت‌های جنگنده اف-۱۶ توسط ترکیه را «گامی مهم به جلو» خواند و این هواپیماهای جنگی را «پیشرفته‌ترین اف-۱۶های موجود» توصیف کرد که به گفته واشنگتن تاکنون فقط در اختیار نزدیکترین متحدان و شرکای ایالات متحده قرار گرفته است.

دستگاه دیپلماسی آمریکا با انتشارمطلبی در شبکه‌های اجتماعی، توافق یاد شده با ترکیه را «تازه‌ترین نمونه از تعهد پایدار ایالات متحده به مشارکت امنیتی» با این کشور توصیف کرده است.

وزارت امور خارجه آمریکا طبق قوانین این کشور، پیش‌تر در ماه ژانویه کنگره را در جریان مذاکرات این توافق قرار داده و همچنین این نهاد قانون‌گذار را نسبت به فروش جداگانه ۴۰ فروند جنگنده اف-۳۵ به ارزش ۸.۶ میلیارد دلار به یونان مطلع کرده بود.

ایالات متحده پیش‌ از این، تا زمانی که اسناد تاییدعضویت سوئد توسط پارلمان ترکیه به دست واشنگتن نرسید، از دادن چراغ سبز برای انجام این معامله خودداری می‌کرد.

پارلمان ترکیه با بیش از یک سال تاخیر در این زمینه که ناراحتی غرب را در بحبوحه تهاجم روسیه به اوکراین به همراه داشت، سرانجام ماه ژانویه گذشته عضویت سوئد در ناتو را مورد تایید قرار داد.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه قرار است ماه آینده میلادی در نشست سران کشورهای عضو ناتو در واشنگتن شرکت کند.

او ماه گذشته قرار بود با جو بایدن، همتای آمریکایی خود مذاکره کند، اما اولین دیدار آنها در کاخ سفید به دلیل مشکلات برنامه‌ریزی به تعویق افتاد.