هزینه پنهان نظام غذایی جهان؛ ۱۰درصد تولید ناخالص جهانی در چرخه معیوب غذا

به گزارش اقتصاد ایران، براساس آخرین گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، فائو، مجموع هزینه‌های پنهان نظام غذایی جهان سالانه بالغ‌ بر ۱۲٫۷ هزار میلیارد دلار بوده که تقریبا معادل ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است.

فائو انتظار دارد هزینه‌های پنهان جهانی در سال ۲۰۲۳ به ۱۳٫۲ هزار میلیارد دلار برسد؛ در حالی که این رقم برای سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۱۲٫۲ هزار میلیارد دلار بود که به معنای افزایش یک هزار میلیارد در یک دوره ۷ ساله است.

براساس گزارش اتاق بازرگانی ایران، سازمان ملل در جدیدترین ارزیابی خود به تحلیل هزینه‌های سلامت، جامعه و محیط ‌زیست که در نظام غذایی فعلی جهانی تعبیه ‌شده پرداخته است.

ازنظر پولی هم بیشترین تأثیر این نظام ازنظر پولی بر سلامت بشر است، در سطح جهانی، ۷۳ درصد از تمام هزینه‌های پنهانی که توسط فائو به‌حساب می‌آید مربوط به رژیم‌های غذایی است که منجر به چاقی یا بیماری‌های غیر واگیر مانند دیابت و بیماری‌های قلبی می‌شود. بزرگ‌ترین تأثیر بعدی ازنظر پولی بر محیط‌زیست است که بیش از ۲۰ درصد از هزینه‌های پنهان کمّی را به خود اختصاص داده است.

دیوید لابورد، مدیر بخش اقتصاد کشاورزی فائو معتقد است که وجود چالش‌های متعدد در نظام کشاورزی جهانی امری بدیهی است و با این گزارش می‌توان برای این مشکلات قیمت‌گذاری کرد. هزینه‌های پنهان نظام‌های غذایی از کشوری به کشور دیگر به طرز چشمگیری تغییر می‌کند.

در کشورهای کم‌درآمد، تقریباً نیمی از هزینه‌های پنهان مربوط به فقر است و ممکن است تا حدی ناشی از ناتوانی کشاورزان در تولید غذای کافی یا پرداخت نشدن بهای منصفانه برای محصولاتشان باشد. در این کشورها، هزینه‌های پنهان غذا به‌طور متوسط ۲۷ درصد تولید ناخالص داخلی است، درحالی‌که در کشورهای پردرآمد تنها ۸ درصد است. ارقام فائو از دلار برابری قدرت خرید سال ۲۰۲۰ استفاده می‌کند – راهی برای مقایسه استانداردهای زندگی در کشورهای با درآمد و قیمت‌های متفاوت از یکدیگر.

صرف ۸۰ درصد از هزینه‌های پنهان برای رژیم‌های ناسالم

این هزینه‌های پنهان می‌توانند به هم مرتبط باشند. لابورد برای نمونه به کاکائو اشاره می‌کند که عنصر اصلی سازنده شکلات است. کاکائو بیشتر در غنا و ساحل‌عاج کشت می‌شود، جایی که کشاورزان اغلب برای محصولات خود دستمزد ناچیزی دریافت می‌کنند. این کاکائو بیشتر توسط مردم کشورهای پردرآمد، به‌ویژه در اروپا، و معمولا به شکل شکلات‌های پر از شکر مصرف می‌شود. لابورد می‌گوید اگر مردم اروپا کمتر شکلات بخورند، اما پول خود را برای یک محصول منصفانه‌تر و باکیفیت‌تر بپردازند، این روند به کاهش اثرات سلامتی در اروپا کمک کرده و درعین‌حال پول بیشتری را به سمت کشاورزان در غرب آفریقا روانه خواهد کرد.

جک بوبو، مدیر مؤسسه نظام‌های غذایی دانشگاه ناتینگهام، می‌گوید این محاسبات ارزش فرامرزی می‌تواند بسیار پیچیده شود. برای مثال استراتژی «از مزرعه به سفره» اتحادیه اروپا را در نظر بگیرید که هدف آن تضمین ارگانیک بودن یک‌چهارم زمین‌های کشاورزی اروپا و کاهش ۲۰ درصدی مصرف کود تا سال ۲۰۳۰ است. دستیابی به این اهداف احتمالاً هزینه‌های پنهان زیست‌محیطی را در اروپا کاهش می‌دهد، اما به‌احتمال‌زیاد باعث کاهش بهره‌وری کلی مزارع اروپایی هم می‌شود. این می‌تواند به این معنا باشد که کشورهای اروپایی باید مواد غذایی بیشتری از کشورهایی مانند برزیل وارد کنند، که این امر باعث تحریک جنگل‌زدایی و افزایش هزینه‌های پنهان زیست‌محیطی در آن مناطق خواهد شد.

رژیم غذایی مردم نقطه‌ای است که اکثر کشورهای ثروتمند در آن شکست‌خورده‌اند. فائو دریافته است که در این کشورها، بیش از ۸۰ درصد از هزینه‌های پنهان غذا مربوط به رژیم‌های غذایی ناسالم است. پیامدهای رژیم غذایی ناسالم شامل هزینه‌های دولتی و خصوصی برای مقابله با بیماری‌های غیر واگیر مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی است.

لابورد معتقد است اصلاحاتی کوچک ممکن است بتواند به بهبود این شرایط کمک کند. برای مثال ژاپن نسبت به کشورهایی مانند آمریکا یا کانادا، سهم کمتری از هزینه‌های پنهان غذا نسبت به تولید ناخالص داخلی دارد. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند سالم‌تر بودن رژیم غذایی ژاپنی‌ها باشد زیرا آن‌ها تمایل بیشتری به مصرف ماهی دارند و غذای آن‌ها معمولاً گران است و این موضوع در کل آن‌ها را به سمت رژیم‌های غذایی سالم‌تر سوق می‌دهد. به گفته لابورد ژاپنی‌ها از فرهنگی شروع می‌کنند که بیشتر بر غذاهای خوب متمرکز است. در غرب، دولت‌ها می‌توانند در مورد راه‌هایی فکر کنند تا افرادی که هرروز گوشت می‌خورند، یک یا دو وعده در هفته از مصرف خود کم کنند. اما درنهایت، کاهش این هزینه‌های پنهان مستلزم ترکیبی از اقدامات دولت، انتخاب‌های فردی و رفتار مسئولانه‌تر صنایع غذایی است.

منبع: اکوایران