حواس پرتی آفت این روزهای زندگی ماشینی

به گزارش اقتصاد ایران، بسیاری از انسان‌ها از نبود تمرکز هنگام مطالعه رنج می‌برند. عدم تمرکز یکی از شایع‌ترین مشکلات دانش آموزان و دانشجویان است. میتوان حواس پرتی را اینگونه تعریف کرد: عدم توانایی کنترل و هدایت افکار در جهت خاص. به عبارت دیگر هر گونه دور شدن از روند مطالعه و یا کاری که بناست در زمان مشخصی به پایان برسد به دلیل درگیر شدن فکر با افکار یا تخیلات دیگر را حواس پرتی می‌گویند. مهم ترین دلایل حواس پرتی عبارتند از:

۱. چندکاری: کسانی که به طور همزمان چند کار انجام می‌دهند شاید احساس کنند که کارهایشان را سریعتر تمام می‌کنند، اما تقریبا همیشه انجام چند کار به طور همزمان از انجام یک کاری در یک زمان بیشتر طول می‌کشد.
هنگامی که چند کار را با هم انجام می‌دهید جابه جایی میان کارها باعث هدر رفتن وقت می‌شود. همچنین تمرکزهای پی درپی و مجدد بر روی چند کار موجب خستگی مغزتان شده و مشکل را بیشتر می‌کند.

فرض کنید که باید به طور همزمان یک مسئله ریاضی را حل کنید و به طور همزمان به موسیقی گوش دهید و با دوستتان هم صحبت کنید. به طور قطع مدت زمانی که طول می‌کشد تا این کارها را به طور همزمان پیش ببرید بیشتر از زمانی خواهد بود که می‌توانید به طور جداگانه این کارها را انجام دهید.

۲. خستگی: بررسی های بسیاری نشان می‌دهد که کم خوابی نه تنها تمرکز، که حافظه کوتاه مدت و بسیاری دیگر از کارکردهای ذهنی را مختل می‌کند. هنگامی از خواب محروم می‌شوید یا به مقدار کمی می‌خوابید، میزان تمرکز و توجهتان افت قابل توجهی پیدا
مختل می کند. کار زیاد و عدم استراحت کافی می‌تواند به شدت در میزان توان شما برای تمرکز تاثیر بگذارد.

۳. ملالت و کسالت: انجام کارهای ملال آور و کسالت بار توانایی شما را برای تمرکز کاهش می‌دهد و شما را به سادگی در معرض حواس پرتی قرار می دهد. هنگامی که کاری کسالت بار را که به آن علاقه ای ندارید، انجام می‌دهید تقریبا هر چیز دیگری را برایتان جذاب تر از انجام آن کار است و شما به طور مداوم به کارهایی که به نظرتان جذاب تر هستند فکر می‌کنید.

۴. مزاحمت‌های الکترونیک: ورود کامپیوتر، اینترنت و موبایل‌ها به زندگی انسان موجب سرعت بخشیدن به زندگی و آسان شدن بسیاری از کارهای روزمره شده است. ولی مشکلاتی هم همراه خود آورده که عدم تمرکز یکی از شایع ترین آنهاست. اگر به طور مداوم به دنبال چک کردن ایمیل باشید یا هر چند دقیقه یک بار فیس بوک و توییتر خود را چک کنید به سادگی حواستان پرت می‌شود. اگر در حال انجام کاری هستید که نیاز به تمرکز دارد هر بار که صدایی از گوشی خود می‌شنوید رشته افکارتان به راحتی از گسیخته خواهد شد.

۵. عوامل ذهنی حواس پرتی: عوامل ذهنی ایجاد کننده حواس پرتی افکاری هستند که در ذهن شما جریان دارند و می‌توانند تاثیری قوی بر روی ذهن و افکار شما داشته باشند. ناکامی‌ها یا شادکامی‌هایی که در طول روز یا حتی در طول زندگی خود داشته اید، می‌تواند به سادگی ذهن شما را مشغول کند و باعث عدم تمرکز شود. نگرانی و دلواپسی در مورد آینده، مشکلات ،اطرافیان، ترس و بسیاری از افکار پریشان دیگر می‌تواند به سادگی عاملی باشد برای کمک به عدم تمرکز شما بر روی موضوعی خاص.

۶. اثرات داروها و مسائل پزشکی: بیماری های زیادی هستند که بر روی قدرت تمرکز شما تاثیر مستقیم می‌گذارند. اختلال تمرکز ممکن است به دلیل بیماری هایی مانند اختلال بیش فعالی و کم توجهی (ADHD) قطع تنفس حین ،خواب ،افسردگی کم خونی یا بیماری تیروئید باشد.

داروهایی هم که مصرف می‌کنید ممکن است عارضه جانبی داشته باشند و باعث عدم تمرکز شوند. برخی از داروها مانند داروهایی که برای درمان صرع یا عفونت‌های آنفلوآنزا به کار می‌روند عوارض جانبی دارند که عدم دقت تمرکز یکی از این عوارض است.

۷. ورود تکنولوژی به زندگی انسان: موجب تغییرات زیادی در نحوه تعامل انسان با محیط اطراف شده است. مخصوصا با گسترش اینترنت هر روز حجم زیادی از اطلاعات به مغز وارد می‌شود که احتیاج به پردازش دارد به همین دلیل خیلی از افراد برای عقب نماندن از علم روز مقدار زمان مطالعه خود را افزایش می‌دهند. اما با این حال به دلیل عدم تمرکز و حواس پرتی در هنگام مطالعه نمی‌توانند نتیجه دلخواه خود را بگیرند. حتما تا به حال برایتان پیش آمده است که مقاله ای را چندبار خوانده اید ولی به خاطر مشغول بودن ذهنتان متوجه مقاله نشده اید و بدون رسیدن به نتیجه مورد نظرتان فقط باعث کاهش یادگیری و خسته شدن مغزتان شده اید.

گذر زمان و تمرین این امکان را به شما می‌دهد که توانایی کنترل افکار خود را پیدا کنید و تمرکز خود را افزایش دهید.

روش های مقابله با حواس پرتی به شرح زیر است

۱- اختصاص دادن زمانی برای فکر کردن به نگرانی‌ها:

زمان معینی را در طول روز برای فکر کردن درباره موضوعات مختلفی که ممکن است ذهن شما را مشغول کند اختصاص دهید. همانطور که نظم و انضباط در فعالیت‌های روزانه بسیار ارزشمند و مفید است این نظم را باید در اندیشه تان نیز حاکم کنید.

اگر افکار مزاحم و پریشان در زمانی به سراغتان آمد که نباید بیاید و باعث حواس پرتی و عدم تمرکز شما شود، می‌توانید به خود تلقین کنید که زمان اندیشیدن درباره این افکار، فلان ساعت خاص و مشخص است. پس همانطور که برای هر کار و فعالیتی زمان مشخصی در نظر گرفته اید برای تفکرات و نگرانی‌هایتان درباره آینده و همچنین فکر کردن به گذشته، زمانی را مشخص کنید و اجازه ندهید که این افکار زمان حال شما را قربانی کند.

۲- علاقه داشتن به موضوع مطالعه:

این نکته بسیار مهم است که شما به موضوع مطالعه یا کاری که انجام می‌دهید علاقه مند باشید. حتی اگر نسبت به موضوع مطالعه علاقه ندارید، مثلا یک موضوع درسی سعی کنید نسبت به آن موضوع علاقه پیدا کنید.
علاقه به موضوع می‌تواند میل به فراگیری را در شما افزایش داده و باعث شود تمرکز بیشتری داشته باشید.

به خودتان تلقین کنید که به موضوع مورد مطالعه علاقه دارید. سعی کنید ارتباطی بین زندگی خود و موضوع در حال مطالعه پیدا کنید تا علاقه یتان برای ادامه بیشتر شود. مطمئن باشید هر چه جلوتر بروید اشتیاق بیشتری برای فراگیری پیدا خواهید کرد و تمرکز راحت تر انجام خواهد شد.

۳_ برنامه ریزی و انگیزه:

برنامه ریزی دقیق و داشتن انگیزه یکی دیگر از راه‌های بالا بردن تمرکز هنگام مطالعه است.
در ابتدا و قبل از هر کاری برای تمام فعالیت‌های درسی و غیر درسی برنامه ریزی کنید. اوقات شبانه روز را در یک جدول زمان بندی شده نوشته و برای هر کاری زمان خاص و مدت زمان معین مشخص کنید. بکوشید تا حد امکان برنامه خود را اجرا کنید تا بتوانید به ذهن خود نظم بدهید.

علاقه به موضوع در حال مطالعه و برنامه ریزی دقیق می‌تواند موجب افزایش انگیزه شما شود. هدف‌های کوچک برای خود تعریف کنید تا انگیزه خود را بالا ببرید. انگیزه بالا می‌تواند بسیاری از مشکلات شما در زمینه حواس پرتی را رفع کند.

۴_ یادداشت کردن عوامل حواس پرتی:

همیشه یک دفترچه یادداشت بر روی میز مطالعه خود قرار دهید و اگر چیزی ذهن شما را در هنگام مطالعه مشغول کرد آن را یادداشت کنید. به خود تلقین کنید که پس از اتمام مطالعه و در فرصت دیگر به این مسائل خواهید پرداخت. این کار باعث می‌شود از نگرانی شما در این مسائل کاسته شود و با خیال راحت تری به مطالعه بپردازید.

۵_ دور کردن تفکرات منفی و تلاش برای جذب افکار مثبت:

در نظر داشتن این نکته ضروری است. تا زمانی که شما به افکار منفی بها می‌دهید ممکن است در دام حواس پرتی بیافتید! پیش از شروع مطالعه از گفتن واژه‌هایی همچون نمی‌خواهم، نمی‌دانم، نمی‌توانم ….. . بپرهیزید. ترس، بدگمانی و بی ارادگی را از ذهن خود دور کنید.

هرگز به خود اجازه ندهید که هیجان‌ها و تفکرات منفی شما را در خود غرق کند و تمرکز حواس را در شما مختل کند. پیوسته با خود تکرار کنید که قادر به انجام کاری که می‌خواهید انجام دهید (مطالعه ،نوشتن، کار کردن و …) هستید و به بهترین نحو از پس آن بر می آیید. سعی کنید تفکر مثبت را مدام در خود پرورش دهید. کسی که اعتماد به نفس خود را افزایش دهد، احساس شعف و شادی را در خود احساس می‌کند و در حالت شادمانی نیز تمرکز حواس بهتر خواهد بود.

بدین ترتیب در این مطلب به تعریف حواس پرتی ، عوامل ایجاد کننده حواس پرتی و راه های مقابله با آن پرداختیم. امیدواریم پس از مطالعه این مطلب شما به اهمیت تمرکز حواس و رفع حواس پرتی پی برده باشید. و روش‌هایی که کمک می‌کند تمرکز حین مطالعه افزایش پیدا کند را به کار گیرید. چون در عصری که انفجار اطلاعات خوانده می‌شود برای افزایش آگاهی و دانش خود، و در عین حال عقب نماندن از قافله هزاره سوم نیاز به مطالعه هر چه بیشتر در زمینه تخصصی خودتان و یا دیگر علاقه یتان دارید. این متن تکنیک‌های تمرکز را با تکیه بر شیوه های تمرکز در مطالعه به شما آموزش داد اما این به معنای آن نیست که تمرکز در کارهای دیگر ضرورت ندارد بلکه برای انجام هر کاری باید با نهایت تمرکز و دقت آن کار را به سرانجام برسانید.

منبع: اندیشه معاصر