راز پشت‌پرده پرونده بنزین لو رفت

به گزارش اقتصادایران، درحالی که ناترازی بنزین درکشور رو به افزایش است وبه گفته کرامت ویس کرمی،مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ، متوسط مصرف روزانه بنزین در شهریورماه به ۱۳۲ میلیون لیتر رسیده که این به معنای افزایش ۵/۸ درصدی مصرف بنزین در شهریور ۱۴۰۳ نسبت به شهریور ۱۴۰۲ است، دولت همین چند روز پیش از طرح تولید بنزین متانول برای جبران بخشی از این ناترازی رونمایی کرد.

نشانه ها هم حاکی ازافزایش ناترازی بنزین است؛ همین چند روز پیش سقف سوختگیری خودروها با کارت شخصی از ۶۰ به ۵۰ لیتر در هرنوبت وسقف سوخت گیری با کارت های آزاد جایگاه ها از۴۰ به ۳۰ لیتر درهر نوبت کاهش یافت که خود نشان از افزایش فشار مصرف دربرابر کاهش توان تولید است؛ ضمن اینکه به گفته رئیس جمهور تاکنون ۵ میلیارددلار صرف واردات بنزین شده است.

همه این ها دولت را به سوی استفاده از راه‌هایی برای افزایش سریع تولید بنزین کشور هدایت می کند که یکی از این راه حل ها که اخیرا توسط حسن عباس‌زاده، سرپرست شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران رونمایی شد، استفاده از بنزین متانول است.

براساس تعاریف علمی، سوخت متانول یک سوخت زیستی جایگزین برای احتراق داخلی و موتورهای دیگر است؛ چه در ترکیب با بنزین یا به‌طور مستقل. متانول یا همان الکل چوب  که معمولا در مجتمع‌های پتروشیمی تولید می شود، محصولی نسبتا ارزان وفراوان است، اگرچه چگالی انرژی کمتری نسبت به بنزین دارد.

یادآوری روزهای تلخ

بااین حال، کارشناسان وافکارعمومی خاطره خوشی با هر نوع بنزینی که درمجتمع های پتروشیمی تولید شود،ندارند. چراکه این موضوع یادآورتولید بنزین پتروشیمی یا بنزین آروماتیک در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد است که در زمان خودش واکنش بسیارمنفی کارشناسان وفعالان محیط زیست درباره آلایندگی شدید وسرطان زا بودن این نوع بنزین را برانگیخت که هیچ گاه درباره آن شفاف‌سازی نشد.
اکنون نگرانی اصلی این است که آیا بنزین متانول همان بنزین پتروشیمی است یا با آن فرق دارد؟ میزان آلایندگی وتاثیر آن بر سلامت انسان ومحیط زیست چیست؟ آیا استفاده از این نوع بنزین در خودروها به موتور آن بخصوص خودروهای جدید که دارای موتور توربو هستند، آسیب نمی‌رساند؟

مدافعان طرح بنزین متانول می‌گویند تبدیل مستقیم متانول به بنزین در واحدهای (mtg)طرحی است که هم از ارزان‎‌ فروشی محصول نیمه‌خام متانول توسط پتروشیمی‌های ایران جلوگیری می‌کند و هم درکوران ناترازی بنزین ، می‌تواند عرضه را افزایش دهد.

همچنین کارشناسان مدافع این طرح می‌گویند بنزین تولیدی از متانول کاملا با «بنزین پتروشیمی‌ یا بنزین احمدی نژاد» متفاوت است، زیرا بنزین پتروشیمی در واحدهای آروماتیکی تولید می‌شد، درحالی‌که تولید بنزین از متانول در واحدی با فرایند و کاتالیست متفاوت انجام می‌شود.

بااین وجود، منتقدان تولید بنزین متانول می گویندبا وجود ارزان بودن تولید این نوع بنزین، استفاده از آن درجهان فراگیر نشده وفقط در کشور چین، این نوع بنزین؛ آن هم به شکل آزمایشی استفاده شده است.
آنان همچنین می گویندمتانول باعث آسیب به موتور خودروها می‌شود که این آسیب ناشی از خوردگی و خشک بودن متانول است.همچنین این امر تاثیر منفی روی رانندگی مناسب و میزان انتشار آلاینده‌ها دارد.
به علاوه ، بالا بودن فشار بخار مخلوط بنزین و متانول (نسبت به بنزین پایه) می‌تواند منجر به مشکلاتی در عملکرد موتور و نیز کیفیت هوا شود.

منتقدان همچنین خواهان توضیحات شفاف دولت وشرکت ملی صنایع پتروشیمی در باره سوالات موجود درباره استانداردهای تولید وابهامات کیفی وآلایندگی احتمالی بنزین متانول هستند ومعتقدند سکوت یا توضیحات ناقص دولت دراین خصوص، ماجرای تلخ بنزین پتروشیمی ها درزمان دولت احمدی نژاد را زنده کرده و بر نگرانی مردم می افزاید.

فرزین سوادکوهی ، روزنامه نگار وکارشناس انرژی دراین باره می گوید: «آن بنزینی که زمان آقای احمدی نژاد تولید شد و بنزین پتروشیمی نامیده می‌شد، درصد آلایندگی بالایی داشت، اما آن بنزین با بنزینی که قرار است با متانول تولید شود کاملا متفاوت است.

وی خاطرنشان می کند: ناترازی بنزین در کشور ما به دلیل مصرف بی محابای بنزین در خودروهای بسیار فرسوده و قدیمی و از رده خارج نشدن خودروهایی است که عملا باید اوراق شوند. هر خودرو در ایران معمولا ۱۰ تا ۱۲ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر، مصرف بنزین داردو این در حالی است که بر اساس میانگین‌های جهانی، هر خودرو، معمولا ۵ تا ۶ لیتر مصرف در هر ۱۰۰ کیلومتر است.

وی ادامه می دهد: از طرفی ساختار صنعت پالایش ما یک ساختار قدیمی است و هر چه به میزان تولید ما اضافه شود، چون با تکنولوژی‌های روز ارتباطی نداریم ، صنایع پالایشی ما توان افزایش تولید بیشتر از این را ندارندو درنهایت مجبور به واردات می‌شویم یا مجبوریم به تولید بنزین غیر از صنایع پالایشی روی بیاوریم که می‌شود همان روی آوردن به پتروشیمی‌ها.

سوادکوهی تصریح می کند:  تجربه تلخی که در دوران ریاست جمهوری اقای احمدی نژاد داشتیم، موجب شد که آلایندگی شدیدی را در سطح‌های بزرگ شاهد باشیم که حتی روی نرخ مرگ و میر نیز اثر افزایشی گذاشت. اما در دوره فعلی، وزارت نفت، با هدف از بین بردن ناترازی بین مصرف و تولید، ایده‌ای را ارائه داده که عملا در جهان زیاد تجربه نشده است. به دلیل بدبینی‌هایی که در حوزه بنزین غیرپالایشگاهی وجود دارد، برخی از افراد، چندان نسبت به تولید بنزین از متانول خوش بین نیستند. اما ارائه دهندگان این ایده معتقدند که بنزین متانول با بنزین آروماتیک، تفاوت‌هایی گسترده دارد. درواقع گفته می‌شود که این بنزین پاک‌تر است و به لحاظ آلایندگی نیز وضعیت بهتری دارد.

وی اظهار می کند: بااین حال زوایا و ویژگی های تولید بنزین متانول روشن نیست وسوالاتی درباره آن وجود دارد.به عنوان مثال منتقدان می گوینداگر این بنزین این قدر خوب است چرا استفاده اش درجهان فراگیر نشده است.به عنوان مثال ،صنایع ایالات متحده، سرشار از متانول است و اگر این سوخت قابلیت این را داشت که در جاهای دیگری استفاده شود، چرا آمریکایی‌ها این کار را نکرده اند. مسئله این است که فرمول به کارگیری متانول در حوزه بنزین را در ابعاد گسترده و توسط کشورهای مختلف جهان ندیده‌ایم؛ بنابراین تجربه ما کم است.

این کارشناس انرژی می گوید : با این وجود نباید قبل از انتشار اطلاعات وشنیدن توضیحات، با بدبینی به این موضوع نگاه کرد. لذا انتظار داریم، درباره بنزین متانول به شکل شفاف از طریق وزارت نفت اطلاعاتی ارائه شود و تضمین‌هایی نیز داده شود که این بنزین بی خطر است و کارشناسان نیز نتایج بررسی‌های وزارت نفت را ببینند و در نهایت نیز اگر مشخص شد که متانول هیچ عوارضی ندارد و استانداردها را پوشش داده و می‌تواند ناترازی تولید و مصرف بنزین را کاهش دهد، از آن حمایت کرد.

سوادکوهی خاطرنشان می کند: با این وجود می‌بینیم که قراردادهای منعقده با برخی پتروشیمی‌ها درباره تولید بنزین متانول در سکوت خبری بسته شده و در نتیجه شک و شبهه‌هایی در این زمینه به وجود می‌آید.

وی ادامه می دهد: لذا کلید ماجرا دردست دولت چهاردهم است که باارایه اطلاعات کامل وکافی درباره تولید بنزین متانول، افکارعمومی را قانع کند که این بنزین ، بنزین پتروشیمی نیست و ضررهای آن را هم ندارد.یعنی به طور روشن بگویند که فرمولش این است، فناوری اش این است، مقدار آلایندگی اش این است وفهرست ضرر ومنفعت هایش هم این است وکارشناسان هم این اطلاعات را بررسی کنند. اما اگر مانند گذشته بخواهند در فضایی ناشفاف بر تولید بنزین متانول پافشاری کنند بدبینی مردم وکارشناسان تداوم خواهد یافت وبه اعتماد عمومی ضربه زده خواهدشد.